Nguyên Nhân Gây Ra Hiện Tượng Sượng Múi Trên Sầu Riêng

Nghiên cứu chuyên sâu: Nguyên nhân và giải pháp khắc phục hiện tượng sượng cơm trên sầu riêng theo tiêu chuẩn VietGAP

Giới thiệu

Sầu riêng (Durio zibethinus Murr.) là một trong những loại cây ăn quả nhiệt đới đặc sản có giá trị kinh tế cao tại Việt Nam, đóng góp quan trọng vào tổng giá trị xuất khẩu nông sản của cả nước. Trong những năm gần đây, diện tích trồng sầu riêng đã tăng nhanh do nhu cầu thị trường thuận lợi và giá bán ổn định, mang lại lợi nhuận đáng kể cho người trồng.1

Mặc dù tiềm năng kinh tế lớn, ngành sản xuất sầu riêng vẫn đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến chất lượng sản phẩm. Một trong những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến giá trị thương phẩm và uy tín của sầu riêng Việt Nam là hiện tượng "sượng cơm". Hiện tượng này làm giảm đáng kể chất lượng cảm quan, hương vị và độ bền bảo quản của quả, gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho người nông dân. Báo cáo này nhằm mục đích cung cấp một phân tích chuyên sâu về các nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng "sượng cơm" trên sầu riêng và đề xuất các giải pháp khắc phục, phòng ngừa hiệu quả, dựa trên các quy trình thực hành nông nghiệp tốt (VietGAP) đã được công nhận. Mục tiêu là trang bị kiến thức và công cụ cần thiết cho người trồng sầu riêng để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

I. Tổng quan về hiện tượng sượng cơm trên sầu riêng

Hiện tượng "sượng cơm" là tình trạng phần thịt (cơm) của quả sầu riêng trở nên nhão, ướt, mất đi độ dẻo, béo, và hương thơm đặc trưng của giống. Thay vào đó, cơm quả có thể có màu nhạt hơn, vị lạt, và kết cấu lỏng lẻo, đôi khi có cảm giác như bị "nước" hoặc "sống". Hiện tượng này khác với thối nhũn do bệnh hại, mà là một rối loạn sinh lý nội tại của quả, thường không có dấu hiệu bên ngoài rõ rệt cho đến khi quả được bổ ra.

Tác động của hiện tượng sượng cơm là đa chiều và gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho ngành sầu riêng. Thứ nhất, nó dẫn đến thiệt hại kinh tế nghiêm trọng. Quả sầu riêng bị sượng cơm mất đi giá trị thương phẩm, không thể bán được hoặc chỉ bán với giá rất thấp, gây tổn thất lớn cho người sản xuất. Thứ hai, chất lượng không đồng đều, đặc biệt là hiện tượng sượng cơm, làm giảm niềm tin của người tiêu dùng và các nhà nhập khẩu. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam trên thị trường nội địa và quốc tế, vốn đang ngày càng đòi hỏi các tiêu chuẩn chất lượng cao.1 Cuối cùng, nó làm giảm trải nghiệm tiêu dùng. Người tiêu dùng sẽ không hài lòng với sản phẩm kém chất lượng, dẫn đến việc giảm nhu cầu mua sầu riêng trong tương lai, gây ảnh hưởng lâu dài đến thị trường.

II. Các nguyên nhân chính dẫn đến sượng cơm trên sầu riêng

Hiện tượng "sượng cơm" trên sầu riêng là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố sinh lý của cây, điều kiện môi trường và kỹ thuật canh tác. Dựa trên các tài liệu nghiên cứu, có bốn nguyên nhân chính được xác định 1:

II.1. Cạnh tranh dinh dưỡng trong quá trình phát triển quả

Trong giai đoạn phát triển quả, cây sầu riêng cần một lượng lớn dinh dưỡng, bao gồm chất đường bột, nước và khoáng chất, để nuôi quả. Tuy nhiên, nguồn dinh dưỡng của cây là hữu hạn. Nếu cây mang quá nhiều quả trên cành, hoặc đồng thời ra đọt non (chồi lá mới) mạnh mẽ, các bộ phận này sẽ cạnh tranh gay gắt nguồn dinh dưỡng với quả đang phát triển.1 Khi quả không nhận đủ dinh dưỡng cần thiết, quá trình tích lũy chất khô và hình thành cấu trúc cơm quả bị ảnh hưởng, dẫn đến cơm bị nhão và sượng.

Sự cạnh tranh dinh dưỡng không chỉ là một vấn đề về số lượng quả mà còn là một vấn đề về sự ưu tiên phân bổ nguồn lực của cây. Khi cây tập trung phát triển đọt non trong giai đoạn nuôi quả, đây là một dấu hiệu của sự mất cân bằng sinh lý, nơi cây ưu tiên sinh trưởng sinh dưỡng (phát triển lá và cành) hơn là sinh trưởng sinh sản (nuôi quả). Điều này xảy ra do đọt non là một "bể chứa" dinh dưỡng có nhu cầu cao, chủ động thu hút các chất dinh dưỡng từ cây. Nếu không được kiểm soát, sự phát triển của đọt non sẽ làm phân tán nguồn lực, làm giảm lượng dinh dưỡng được chuyển hóa vào quả, trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng cơm. Do đó, việc quản lý tải trọng quả và kiểm soát các yếu tố kích thích đọt non là rất quan trọng để đảm bảo dinh dưỡng được chuyển hướng tối đa vào quả, trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng cơm.

II.2. Rối loạn dinh dưỡng do mất cân bằng giữa can-xi, ma-giê và kali

Canxi (Ca), Magie (Mg) và Kali (K) là các nguyên tố đa lượng thiết yếu, đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển chất lượng cơm sầu riêng.1 Canxi cần thiết cho cấu trúc và độ bền của thành tế bào, ảnh hưởng trực tiếp đến độ chắc của cơm. Kali tham gia vào quá trình vận chuyển đường và điều hòa nước trong quả, ảnh hưởng đến độ ngọt và độ ráo. Magie là thành phần của chất diệp lục, cần cho quang hợp và tổng hợp chất hữu cơ.

Sự mất cân bằng giữa các nguyên tố này, đặc biệt là thiếu hụt hoặc tỷ lệ không phù hợp, có thể làm suy yếu cấu trúc tế bào, ảnh hưởng đến quá trình tích lũy đường, và gây ra tình trạng giữ nước bất thường trong cơm quả, dẫn đến sượng. Việc xác định cụ thể sự mất cân bằng các nguyên tố này là cần thiết. Ví dụ, việc khuyến nghị hạn chế sử dụng phân chứa Clo và phun Bo (Boron) cho thấy một sự hiểu biết sâu sắc về sinh lý quả sầu riêng.1 Clo có thể gây đối kháng với một số dinh dưỡng quan trọng, trong khi Bo rất quan trọng cho sự hấp thu và vận chuyển Canxi, cũng như hình thành thành tế bào. Điều này cho thấy "sượng cơm" không chỉ là thiếu hụt dinh dưỡng chung mà là một rối loạn trao đổi chất cụ thể liên quan đến các nguyên tố chủ chốt này, ảnh hưởng trực tiếp đến áp suất thẩm thấu và chuyển hóa carbohydrate trong quả. Thời điểm bón phân chính xác (ví dụ: Canxi nitrat 2 tháng sau đậu quả, Kali nitrat 1 tháng trước thu hoạch) cho thấy rằng các dinh dưỡng này có vai trò quan trọng ở các giai đoạn khác nhau của quá trình phát triển quả, đặc biệt là trong các giai đoạn cuối cùng khi chất lượng cơm được hình thành. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc quản lý dinh dưỡng chính xác, không chỉ là bón phân chung chung.

II.3. Cây ra hoa và đậu quả nhiều đợt

Cây sầu riêng đôi khi có xu hướng ra hoa và đậu quả không đồng loạt, tạo ra nhiều đợt quả ở các giai đoạn phát triển khác nhau trên cùng một cây.1 Tình trạng này khiến cây phải liên tục phân bổ dinh dưỡng cho nhiều "bể chứa" cùng lúc. Sự phân tán nguồn lực này làm cho không có đợt quả nào nhận được đủ dinh dưỡng tối ưu để phát triển toàn diện, dẫn đến quả nhỏ, kém phát triển và dễ bị sượng cơm.

Vấn đề ra hoa và đậu quả nhiều đợt là một thách thức đối với việc đạt được chất lượng quả đồng đều và quản lý tài nguyên hiệu quả. Mặc dù việc ra quả không đồng bộ có thể kéo dài thời gian thu hoạch, nhưng nó phải trả giá bằng sự đồng đều về chất lượng tổng thể và có thể làm trầm trọng thêm sự cạnh tranh dinh dưỡng, dẫn đến "sượng cơm" ở những quả đậu sau. Sự cạnh tranh dinh dưỡng giữa các đợt hoa/quả khác nhau có thể làm rụng hoa, làm hoa phát triển không hoàn toàn, ảnh hưởng đến việc thụ phấn và đậu quả.1

Vấn đề không chỉ là số lượng quả, mà là thời điểm phát triển của chúng. Ra hoa và đậu quả đồng loạt cho phép một khoảng thời gian tập trung phân bổ nguồn lực cho quả, sau đó là một giai đoạn phục hồi cho cây. Nhiều đợt ra quả làm gián đoạn nhịp điệu tự nhiên này, khiến cây khó duy trì sản xuất quả chất lượng cao. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của việc kích thích ra hoa và đậu quả đồng loạt thông qua các biện pháp canh tác để tối ưu hóa sự phân bổ dinh dưỡng.

II.4. Ẩm độ đất cao

Đất có độ ẩm quá cao hoặc biến động lớn, đặc biệt trong các giai đoạn phát triển và chín của quả, có thể gây tác động tiêu cực đến chất lượng cơm.1 Độ ẩm đất cao dẫn đến cây hút nước nhanh và quá mức, làm loãng nồng độ đường và chất khô trong cơm quả. Điều này cũng có thể gây ra các rối loạn sinh lý liên quan đến áp suất thẩm thấu của tế bào, góp phần làm cơm bị nhão và sượng. Ngoài ra, đất quá ẩm còn gây thiếu oxy cho rễ, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây.1

Độ ẩm đất cao không chỉ đơn thuần là ngập úng; nó còn liên quan đến tác động lên sức khỏe rễ, khả năng hấp thu dinh dưỡng và áp suất thẩm thấu của quả. Lời khuyên tránh thu hoạch trong giai đoạn mưa nhiều 1 cho thấy ngay cả những khoảng thời gian ngắn có lượng nước dư thừa trước khi thu hoạch cũng có thể gây ra "sượng cơm", chỉ ra một phản ứng sinh lý trực tiếp. Điều này nhấn mạnh sự nhạy cảm của quả sầu riêng với trạng thái nước, đặc biệt ở các giai đoạn cuối của quá trình chín. Vấn đề không chỉ là độ ẩm cao, mà còn là sự biến động về độ ẩm, đặc biệt là sự gia tăng đột ngột (ví dụ: mưa lớn trước khi thu hoạch). Điều này có thể làm gián đoạn cân bằng thẩm thấu của quả và dẫn đến sự tích lũy nước nhanh chóng trong cơm, gây ra kết cấu nhão. Sự nhấn mạnh vào việc thoát nước tốt và tưới tiêu có kiểm soát trong toàn bộ sổ tay VietGAP làm nổi bật yếu tố môi trường quan trọng này.1

III. Giải pháp khắc phục và phòng ngừa theo tiêu chuẩn VietGAP

Việc tuân thủ các hướng dẫn của VietGAP cung cấp một khuôn khổ hệ thống để quản lý vườn sầu riêng, nhằm giảm thiểu rủi ro "sượng cơm" và nâng cao chất lượng quả tổng thể. Các giải pháp được tích hợp vào nhiều khía cạnh của kỹ thuật canh tác.

III.1. Quản lý dinh dưỡng và bón phân hợp lý

Để khắc phục mất cân bằng dinh dưỡng và cạnh tranh dinh dưỡng, việc quản lý dinh dưỡng cần được thực hiện một cách khoa học:

• Khắc phục mất cân bằng dinh dưỡng (Ca, Mg, K):

• Tiến hành phân tích đất và lá định kỳ để xác định tình trạng dinh dưỡng và phát hiện sự mất cân bằng. Việc này giúp điều chỉnh lượng phân bón theo nhu cầu thực tế của cây và kết quả phân tích đất.1

• Hạn chế sử dụng các loại phân bón có chứa Clo 1, vì Clo có thể ảnh hưởng đến sự hấp thu và cân bằng của các ion khác, gây rối loạn sinh lý.

• Phun phân bón lá có chứa Bo (Boron) vào giai đoạn 15-20 ngày sau khi đậu quả để hạn chế hiện tượng cháy múi.1 Bo là yếu tố vi lượng quan trọng giúp vận chuyển và hấp thu Canxi, cũng như hình thành thành tế bào, góp phần vào độ chắc của cơm.

• Phun Canxi nitrat (Ca(NO3)2) nồng độ 0.2% vào khoảng 2 tháng sau khi đậu quả để tăng cường Canxi cho quả, củng cố cấu trúc tế bào.1

• Phun Magie sulfat (MgSO4) nồng độ 0.2% vào 15 ngày sau khi phun Canxi nitrat để bổ sung Magie, hỗ trợ quá trình quang hợp và tổng hợp chất hữu cơ.1

• Phun Kali nitrat (KNO3) nồng độ 1% vào khoảng 1 tháng trước khi thu hoạch để thúc đẩy quá trình tích lũy đường và cải thiện độ ráo, chắc của cơm quả.1

• Khắc phục cạnh tranh dinh dưỡng chung:

• Tuân thủ lịch bón phân NPK khuyến cáo cho giai đoạn kinh doanh (mang quả ổn định).1 Lịch bón phân cần điều chỉnh tỷ lệ NPK phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng của quả:

• Sau thu hoạch (kích thích đọt): Bón phân hữu cơ kết hợp phân tỷ lệ N:P:K (2:1:1).1

• Trước nở hoa (tạo mầm hoa): Bón phân vô cơ có hàm lượng lân cao theo tỷ lệ N:P:K (1:3:2).1

• Đậu quả (nuôi quả non): Bón phân có hàm lượng kali cao theo tỷ lệ N:P:K (2:1:1).1

• Quả phát triển: Bón phân có hàm lượng kali cao theo tỷ lệ N:P:K (2:1:2).1

• 1 tháng trước thu hoạch: Bón K2SO4 để tăng chất lượng quả.1

• Đảm bảo phương pháp bón phân đúng cách (rải hoặc xới nhẹ quanh gốc theo hình chiếu tán cây và tưới nước) để phân tan nhanh và cây hấp thu hiệu quả.1

Thời điểm và khuyến nghị dinh dưỡng cụ thể cho thấy một sự hiểu biết tinh tế về quá trình phát triển quả sầu riêng. Đây không chỉ là việc bón phân đơn thuần mà là việc điều chỉnh các phản ứng sinh lý của cây để đảm bảo chất lượng quả tối ưu. Việc chuyển hướng sang bón Kali và Canxi/Magie/Bo cao hơn trong giai đoạn phát triển quả trực tiếp hỗ trợ sự mở rộng tế bào, tích lũy đường và tính toàn vẹn của thành tế bào, những yếu tố then chốt để ngăn ngừa "sượng cơm." Các hướng dẫn của VietGAP chuyển từ bón phân chung sang dinh dưỡng chính xác, phản ánh sự hiểu biết sâu sắc hơn về nhu cầu sinh lý cụ thể của sầu riêng ở các giai đoạn sinh trưởng khác nhau để đạt được chất lượng quả mong muốn, thay vì chỉ tối đa hóa năng suất. Đây là sự chuyển đổi từ việc "nuôi cây" sang "nuôi quả."

III.2. Quản lý nước tưới và ẩm độ đất hiệu quả

Quản lý nước là một công cụ hai mặt: nó vừa kích thích ra hoa bằng cách tạo stress khô, vừa ngăn ngừa "sượng cơm" bằng cách kiểm soát sự hấp thu nước trong quá trình phát triển quả.

• Đảm bảo thoát nước tốt:

• Đối với các vùng đất thấp (ví dụ: Đồng bằng sông Cửu Long), cần đào mương lên liếp để tăng độ dày tầng canh tác và cải thiện khả năng thoát nước, tránh ngập úng.1

• Xây dựng hệ thống bờ bao và cống bọng hiệu quả để kiểm soát mực nước trong mương, đảm bảo có thể chủ động lấy nước vào hoặc thoát nước ra nhanh chóng khi cần.1 Mực nước trong mương nên duy trì cách mặt liếp tối thiểu 1m để tránh ảnh hưởng đến hệ rễ.1

• Tối ưu hóa kỹ thuật tưới:

• Trong giai đoạn ra hoa, cần giảm khoảng 2/3 lượng nước tưới (chu kỳ tưới không thay đổi) vào 1 tuần trước khi hoa nở để giúp hạt phấn khỏe mạnh và tăng khả năng thụ phấn, đậu quả.1

• Sau khi đậu quả, dần dần tăng lượng nước tưới trở lại mức bình thường để hỗ trợ quả phát triển khỏe mạnh và đạt chất lượng cao.1

• Tránh thu hoạch quả trong giai đoạn có mưa nhiều hoặc độ ẩm không khí cao, vì điều kiện này dễ làm quả bị sượng và thối khi tồn trữ.1

• Áp dụng các phương pháp tưới tiết kiệm và hiệu quả như tưới nhỏ giọt, phun sương, và thường xuyên kiểm tra hệ thống tưới nhằm hạn chế tối đa lượng nước thất thoát và tác động xấu đến môi trường.1

• Duy trì cân bằng ẩm độ đất:

• Sử dụng rơm hoặc cỏ khô phủ kín mô đất một lớp dày 10-20 cm (cách gốc 10-50 cm tùy theo cây lớn hay nhỏ) để giữ ẩm độ đất ổn định và giảm bốc hơi nước. Đồng thời, giữ gốc sầu riêng khô ráo sẽ làm giảm cơ hội cho mầm bệnh tấn công vào gốc.1

Cách tiếp cận toàn diện đối với quản lý nước, từ khâu chuẩn bị đất ban đầu (lên liếp, mương) đến điều chỉnh tưới hàng ngày và thời điểm thu hoạch, cho thấy nước là yếu tố môi trường chính ảnh hưởng đến chất lượng sầu riêng. Sự nhạy cảm của quả với trạng thái nước, đặc biệt gần thời điểm thu hoạch, cho thấy rằng ngay cả những thay đổi ngắn hạn về độ ẩm đất cũng có thể có tác động đáng kể đến kết cấu cơm, khiến việc kiểm soát nước chính xác trở thành yếu tố quyết định quan trọng của "sượng cơm."

III.3. Kiểm soát quá trình ra hoa và đậu quả

Sự kết hợp giữa việc kích thích ra hoa đồng loạt và sau đó tỉa hoa/quả nghiêm ngặt là một chiến lược chủ động để quản lý tải trọng sinh sản của cây và tối ưu hóa phân bổ nguồn lực.

• Kích thích ra hoa đồng loạt:

• Kích thích cây ra hoa sớm, tập trung và đồng loạt. Điều này đòi hỏi tạo một giai đoạn khô hạn liên tục từ 7-14 ngày, với độ ẩm đất 50-60%.1

• Các kỹ thuật bao gồm quét dọn tất cả vật liệu tủ gốc, không tưới nước, tháo cạn nước trong mương vườn.1 Khi đất dưới tán cây đã khô ráo, tiến hành phủ bạt nilon để tạo khô hạn nhân tạo.1

• Phun Paclobutrazol với nồng độ khuyến cáo (ví dụ: 1.200 ppm cho Monthong, Ri6; 1.500 ppm cho Cơm vàng sữa hạt lép) sau khi phủ bạt 1 ngày.1

• Phun phân bón lá có hàm lượng lân và kali cao (MKP, KNO3 hoặc 10-60-10) để lá sớm thành thục, giúp quá trình tạo mầm hoa đạt hiệu quả.1

• Tỉa hoa và tỉa quả:

• Chỉ nên giữ lại và tỉa thưa hoa của 1 đợt, tỉa bỏ hoa của các đợt khác để tránh cạnh tranh dinh dưỡng.1

• Thực hiện tỉa quả 3 lần chính:

• Lần 1 (tuần thứ 2 hoặc 3 sau hoa nở): Cắt tỉa các quả đậu dày đặc trên chùm, quả bị méo mó, quả bị sâu, bệnh.1

• Lần 2 (tuần thứ 8 sau khi hoa nở): Tỉa những quả có dấu hiệu phát triển không bình thường để điều chỉnh cân bằng dinh dưỡng giữa lá và quả, hỗ trợ quá trình phát triển và tạo thịt quả.1

• Lần 3 (tuần thứ 10 sau khi hoa nở): Chỉ cắt tỉa những quả có hình dạng không đặc trưng của giống.1

• Hỗ trợ thụ phấn bằng cách quét cơ học (từ 17 giờ đến 22 giờ) để đảm bảo quá trình thụ phấn diễn ra đầy đủ trên bầu nhụy, giúp sản xuất được quả sầu riêng không bị méo mó do thụ phấn không đầy đủ.1

Thực hành này cho thấy sự chuyển đổi từ việc đơn thuần cho phép cây ra quả sang việc chủ động quản lý chu kỳ sinh sản của nó. Bằng cách kiểm soát thời điểm và cường độ ra hoa và đậu quả, nông dân có thể đảm bảo rằng nguồn lực của cây được chuyển hướng hiệu quả vào một vụ quả chất lượng cao duy nhất, từ đó trực tiếp giảm thiểu nguy cơ "sượng cơm" do sự pha loãng nguồn lực trên nhiều đợt quả.

III.4. Hạn chế sự ra đọt non trong giai đoạn phát triển quả

Đọt non (chồi lá mới) là những "bể chứa" dinh dưỡng mạnh mẽ, cạnh tranh trực tiếp với quả đang phát triển. Việc ức chế sự phát triển của đọt non trong giai đoạn nuôi quả là rất quan trọng để đảm bảo dinh dưỡng được ưu tiên chuyển đến quả.1

Việc áp dụng có mục tiêu các loại phân bón giàu kali/lân (MKP, KNO3, Hi Potassium C30, 7-5-44-TE) để ức chế sinh trưởng sinh dưỡng cho thấy sự hiểu biết sâu sắc về các chất điều hòa sinh trưởng thực vật và vai trò của dinh dưỡng. Hàm lượng P và K cao có thể ức chế sinh trưởng sinh dưỡng và thúc đẩy sinh trưởng sinh sản. Cụ thể, phun MKP (0-52-34) với liều lượng 50-100 g/10 lít nước (hoặc KNO3 liều lượng 150 g/10 lít nước), 7-10 ngày/lần, giai đoạn từ 3-12 tuần sau khi đậu quả.1 Ngoài ra, nếu cây có đọt non trước khi xổ nhụy 15 ngày thì phun Hi Potassium C30, hoặc 7-5-44-TE để chặn đọt non, giúp hoa thụ phấn, đậu quả tốt.1 Đây là một can thiệp quan trọng để đảm bảo sự phân chia nguồn lực ưu tiên chất lượng quả hơn là sản xuất lá. Thực hành này thể hiện một cách tiếp cận chủ động để quản lý mối quan hệ nguồn-bể chứa của cây. Bằng cách ức chế sinh trưởng sinh dưỡng bằng hóa chất hoặc dinh dưỡng, cây buộc phải phân bổ nguồn lực chủ yếu cho quả đang phát triển, trực tiếp giải quyết nguyên nhân "cạnh tranh dinh dưỡng" gây ra "sượng cơm." Thời điểm chính xác (ví dụ: 3-12 tuần sau đậu quả) cho thấy một khoảng thời gian sinh lý hẹp mà can thiệp này hiệu quả nhất.

III.5. Các biện pháp canh tác tổng hợp khác theo tiêu chuẩn VietGAP

Khuôn khổ VietGAP nhấn mạnh một cách tiếp cận toàn diện. Mặc dù các can thiệp cụ thể nhắm vào "sượng cơm," nhưng sức khỏe và sức sống tổng thể của cây, đạt được thông qua các thực hành VietGAP toàn diện, là nền tảng.

• Quản lý đất: Đảm bảo đất có pH tối ưu từ 5.5-6.5 và khả năng thoát nước tốt để ngăn ngừa ngập úng và tạo điều kiện thuận lợi cho cây hấp thu dinh dưỡng.1

• Quản lý sâu bệnh hại: Áp dụng Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) để duy trì sức khỏe tổng thể của cây. Cây bị căng thẳng hoặc bệnh tật sẽ dễ gặp các vấn đề về chất lượng quả hơn.1

• Thời điểm thu hoạch: Thu hoạch quả ở độ chín tối ưu (95-120 ngày sau khi nở hoa, tùy giống), thường là 5-7 ngày trước khi quả rụng tự nhiên.1 Tránh thu hoạch ngay sau mưa lớn hoặc trong điều kiện độ ẩm cao vì dễ bị thối khi tồn trữ và có thể làm tăng khả năng sượng cơm.1

• Sức khỏe tổng thể của cây: Đảm bảo cây khỏe mạnh và cân đối dinh dưỡng trong suốt chu kỳ sống. Cây khỏe sẽ có khả năng chống chịu tốt hơn với các yếu tố gây căng thẳng và sản xuất quả chất lượng cao hơn.1

"Sượng cơm" thường là một triệu chứng của căng thẳng sinh lý tiềm ẩn hoặc điều kiện không tối ưu. Bằng cách thực hiện các thực hành VietGAP toàn diện, nông dân tạo ra một môi trường nơi cây có thể thực hiện tối ưu các chức năng sinh lý của mình, từ đó giảm thiểu nguy cơ các khuyết tật chất lượng. Điều này làm nổi bật rằng phòng ngừa được tích hợp sâu sắc vào quản lý nông trại tốt tổng thể.

IV. Kết luận và khuyến nghị

Hiện tượng "sượng cơm" trên sầu riêng là một rối loạn sinh lý phức tạp, chủ yếu do sự cạnh tranh dinh dưỡng, mất cân bằng các khoáng chất thiết yếu (Canxi, Magie, Kali), việc ra hoa và đậu quả không đồng loạt, và độ ẩm đất cao. Mỗi nguyên nhân đều có cơ chế ảnh hưởng riêng biệt nhưng thường tương tác lẫn nhau, tạo ra thách thức đáng kể cho người trồng.

Để khắc phục và phòng ngừa hiệu quả hiện tượng "sượng cơm", cần áp dụng một cách tiếp cận toàn diện, tích hợp, như được đề ra trong tiêu chuẩn VietGAP, thay vì các biện pháp can thiệp đơn lẻ. Các khuyến nghị thực hành bao gồm:

• Ưu tiên quản lý dinh dưỡng chính xác: Thực hiện phân tích đất và lá định kỳ để xác định nhu cầu dinh dưỡng cụ thể của cây. Tập trung bổ sung Canxi, Magie và Kali theo tỷ lệ và thời điểm phù hợp, đồng thời hạn chế các yếu tố gây đối kháng như Clo. Việc này giúp củng cố cấu trúc cơm quả và thúc đẩy quá trình tích lũy chất khô.

• Thực hiện quản lý nước chặt chẽ: Đảm bảo hệ thống thoát nước tốt để tránh ngập úng, đặc biệt trong các giai đoạn phát triển quả quan trọng. Điều chỉnh chế độ tưới tiêu một cách có kiểm soát, tạo stress khô hợp lý để kích thích ra hoa và kiểm soát lượng nước hấp thụ vào quả trong giai đoạn chín.

• Chủ động quản lý quá trình ra hoa và đậu quả: Áp dụng các kỹ thuật kích thích ra hoa đồng loạt và thực hiện tỉa hoa, tỉa quả nghiêm ngặt để đảm bảo một vụ thu hoạch tập trung. Điều này giúp cây tập trung nguồn lực vào một số lượng quả tối ưu, giảm thiểu sự cạnh tranh dinh dưỡng nội tại.

• Ức chế chiến lược sự ra đọt non: Sử dụng các biện pháp canh tác và phân bón lá phù hợp để kiểm soát sự phát triển của đọt non trong giai đoạn nuôi quả, đảm bảo dinh dưỡng được ưu tiên chuyển đến quả đang hình thành.

• Tuân thủ thời điểm thu hoạch tối ưu: Thu hoạch quả ở độ chín sinh lý phù hợp, tránh thu hoạch trong điều kiện độ ẩm cao hoặc ngay sau mưa lớn để ngăn ngừa quả bị sượng do hấp thụ nước quá mức.

Việc áp dụng các thực hành theo tiêu chuẩn VietGAP không chỉ giúp giải quyết vấn đề "sượng cơm" mà còn góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể của cây, tăng năng suất, cải thiện chất lượng quả và tăng cường tính bền vững của ngành trồng sầu riêng, đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường trong nước và xuất khẩu.

---

 

• Công Ty TNHH BVTV TDC - "TDC - Dẫn Lối Tiên Phong"
• Website: https://baovethucvattdc.com
• Hotline: 0915 80 11 88

---

Các tin khác